Donut Ekonomisi Nedir?

Donut Ekonomisi Nedir?

Nilgün Aytekin // 22.07.2024

Donut ekonomisi, 2017 yılında ekonomist Kate Raworth tarafından geliştirilen ve kitabı ” Donut Ekonomisi: 21. Yüzyıl Ekonomisti Gibi Düşünmenin Yedi Yolu” (Doughnut Economics: Seven Ways to Think Like a 21st-Century Economist) ile detaylandırılan alternatif bir ekonomik modeldir. Model, ekonomik faaliyetlerin hem sosyal hem de çevresel sınırlar içinde sürdürülebilir bir şekilde yürütülmesi gerektiğini vurgular. Donut ekonomisi, adını merkezinde bir “çukur” ve çevresinde bir “halka” olan donut (tatlı çörek) şeklinden alır.

Donut Ekonomisini Oluşturan Halkalar:

• İç Halka (Sosyal Temel): Bu halka, herkesin temel insan ihtiyaçlarını karşılamak için gereken minimum sosyal standartları temsil eder. Bu standartlar arasında yeterli gıda, su, sağlık hizmetleri, eğitim, barınma, gelir, barış ve adalet gibi temel haklar bulunur. Bu ihtiyaçlar karşılanmadığında insanlar sosyal temelin altında, yani donutun çukurunda kalır.
• Dış Halka (Çevresel Tavan): Bu halka, gezegenin ekolojik sınırlarını temsil eder. Bu sınırlar aşılmamalıdır, çünkü bu durumda çevresel sürdürülebilirlik tehlikeye girer. Bu sınırlar arasında iklim değişikliği, biyolojik çeşitlilik kaybı, azot ve fosfor döngüleri, tatlı su kullanımı, arazi kullanım değişikliği, deniz asitlenmesi, kimyasal kirlilik ve hava kirliliği gibi faktörler yer alır.
• Donut’un İçindeki Alan: Bu alan, sosyal temelin üzerinde ve çevresel tavanın altında kalan güvenli ve adil yaşam alanını temsil eder. Bu alan, herkesin temel ihtiyaçlarını karşılayabildiği ve aynı zamanda gezegenin ekolojik sınırlarına saygı gösterildiği sürdürülebilir bir ekonomiyi simgeler.

Donut ekonomisi modelini benimseyen ilk şehirlerden biri olan Amsterdam, sürdürülebilir şehir planlaması ve politika geliştirme süreçlerinde bu modeli kullanarak sosyal ve çevresel hedeflerine ulaşmayı amaçlamaktadır.

Donut Ekonomisinin Temel İlkeleri:

Refahın Yeniden Tanımlanması: Ekonomik başarının ölçütü olarak sadece gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) yerine insan refahı ve gezegenin sağlığı ön plana çıkarılır.

Sosyal Adalet: Ekonomik sistemlerin, tüm insanların temel ihtiyaçlarını karşılaması gerektiği vurgulanır.

Ekolojik Sürdürülebilirlik: Doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı ve çevresel sınırların aşılmaması gerektiği önemsenir.

Dönüştürücü Yaklaşımlar: Geleneksel ekonomik modellerin ötesine geçerek, sürdürülebilir ve adil bir ekonomi inşa etmek için yenilikçi ve dönüştürücü politikalar benimsenir.

Donut ekonomisi, geleneksel büyüme odaklı ekonomi modellerine karşı bir alternatif sunar ve 21. yüzyılın sosyal ve çevresel zorluklarına daha bütüncül ve sürdürülebilir çözümler getirmeyi hedeflemesi açısından önemlidir.

Kaynaklar